Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) uluslararası acil durum ilan ettiği Afrika’da ortaya çıkan “maymun çiçeği” varyantına karşı Türkiye’de de önlem alınması gerektiğini söyledi. Ceyhan, “Türkiye’de, şu anda yürütülen bir aktif sürveyans çalışması yok. Hastalığı tespit edebilmek için aktif sürveyans çalışması yapmalıyız” dedi.
DSÖ, geçen hafta yaptığı açıklamada ‘maymun çiçeği’ adı verilen ‘mpox’ vaka sayısında son 2 ayda büyük bir artışı yaşandığını belirterek, dünya genelinde 90 binin üzerinde vaka görüldüğünü ve 156 kişinin virüs nedeniyle yaşamını yitirdiğini bildirdi.
DSÖ, yeni varyantın Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin sınırlarını aşmasının ardından Afrika’da uluslararası acil durum ilan etti. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonları belirtileri ile ortaya çıkan hastalık için DSÖ’nün 2022’de de alarm verdiğini söyleyerek, “Afrika’dan başlayıp, sonra Avrupa’ya doğru yayılan hatta İstanbul’da da 1 vakanın olduğu bir yayılım söz konusuydu. O durum bir süre devam etti. Sonra kontrol altına alındı” dedi.
“Herkeste görülebiliyor”
2022’deki salgındaki virüs tipinin ‘tip 2’ denilen daha hafif seyirli, ölüme çok yol açmayan; ancak deride yaygın içi dolu keseceklerin bulunduğu tipik çiçek görünümü oluşturan bir hastalık olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan, “2022’deki salgında hastaların yüzde 97’si homoseksüel erkeklerdi. Hatta o zamanlar Türkiye’de bunun zaten risk oluşturmayacağı söylendi. 2023’ün sonbaharına kadar çok önemli bir problem de olmadı. Ancak 2023’ün Ekim ayında bu hastalığın ana vatanı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ‘tip 1’ dediğimiz daha tehlikeli olan, öldürücü olan, yüzde 4 civarında ölümle sonuçlanan ve daha hızlı yayılabilen tipiyle hastalığın yeniden başladığı rapor edildi. Birkaç ay içerisinde Avrupa’ya, Amerika’ya ve birçok ülkeye yayıldı. DSÖ, bunun üzerine geçtiğimiz ay, temmuz ayında vakaların artış hızının giderek arttığını belirterek, alarm seviyesini bir basamak yükseltti. Amerika’da da vakalar artınca Amerika’da özellikle seyahat aşılamasında riski bir kademe yükseltti. Bütün dünyada şu anda bir korku var. Çünkü bu seferki hastalar öyle homoseksüel erkekler falan değil, herkeste görülebiliyor. Yakın temas dediğimiz örneğin el teması, bir hastanın kullandığı ve değiştirilmeyen yatak çarşafları gibi yollarla da bulaşmanın kolaylıkla mümkün olduğu bir hastalık şeklinde şu anda. Ortak havlu, yatak çarşafı gibi eşyalar kullanarak yayılabilen bir virüs. Belirgin bir tedavisi de yok açıkçası” diye konuştu.
“Yavaş yavaş artarak tehlike oluşturabilir”
Türkiye’nin önemli bir destinasyon noktası olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ceyhan, “Türkiye özellikle İstanbul, Afrikalılar için gerek kalıcı olarak gerekse de transfer şeklinde çok kullanılan bir destinasyon. İstanbul’a geliyorlar, oradan Avrupa’ya, Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) gidiyorlar ve çok sayıda da Afrika vatandaşı, İstanbul başta olmak üzere Türkiye’de kalıyor. Nitekim hastalık da sadece Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile sınırlı kalmadı. Kongo’ya komşu ülkelerin hepsine yayıldı. Gine’de, Nijerya’da vakalar rapor edilmeye başlandı. Şu anda bir yayılma söz konusu ve bunun için DSÖ alarmda. Özellikle Afrika’dan gelenler ve Afrika’ya gidecek olanlar için tedbirler yayımlıyor. Dünya için eğer bir vaka artışı söz konusuysa bir hastalıkta, bu salgındır. Eğer birden fazla kıtayı tutuyorsa, bir pandemidir. Bu solunum yoluyla bulaşan bir hastalık olmadığı için o kadar hızlı yayılım olmaz. Solunum yoluyla bulaşan pandemiler gibi, grip pandemisi, koronavirüs pandemisi gibi bir anda 100 binlerce, milyonlarca vakaya ulaşmaz. Ama yavaş yavaş artarak dünya için tehlike oluşturabilir” dedi.
“DSÖ, alarm düzeyini 1 derece yükseltti”
Prof. Dr. Ceyhan, her ülke gibi tedbirli olmak gerektiğinin altını çizerek, “Aslında aktif sürveyans yapmamız lazım. Bütün hastalıklar için aslında kilit nokta o. Şu anda Kovid’e bile aktif sürveyans yapmıyoruz. Devletin şu anda yürüttüğü bir aktif sürveyans çalışması yok. DSÖ, alarm düzeyini 1 derece yükseltti. Bu bir acil durum demektir. Dolayısıyla maymun çiçeği hastalığı, şu anda dünya için acil risk oluşturan bir hastalıktır. Her Afrika’dan gelene, her Afrika’ya gidene en azından muayeneye ile bir tarama yapılmalı. Şimdilik bizim bir aşı uygulamamız yok; ama en azından riskli bölgelere gidecek olanlar ki, Türkiye’de o bölgelerde, Afrika’da iş yapan ve sürekli gidip gelen insanlar ve Türk Silahlı Kuvvetleri var. Onlara uygulanmak üzere belli bir miktarda devletin aşı temin etmesi lazım” diye konuştu. Maymun çiçeği varyantına karşı alınacak önlemleri de anlatan Prof. Dr. Ceyhan, “İnsanların özellikle el hijyenine dikkat etmesi lazım. Su çiçeğine benzer kabarcıklar varsa ve bir temas şüphesi varsa yakın zamanda Afrika’ya gitmiş gelmiş, Afrika’ya giden biriyle temas etmiş insanlar varsa mutlaka bir hekime başvurmalı” dedi.
İletişim Başkanlığı: Türkiye’de yok
Öte yandan, İletişim Başkanlığı tarafından geçen hafta yapılan yazılı açıklamada, “DSÖ, Afrika’da ortaya çıkan maymun çiçeği varyantı sebebiyle uluslararası acil durum ilanı konusunu gündeme getirdi. Türkiye’de bu yıl herhangi bir ‘maymun çiçeği’ vakası tespit edilmemiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından konuyla ilgili gerekli tüm önlemler alınmıştır. Bakanlık, tüm olası hastalık ve virüsler için ön araştırma ve hazırlık süreçlerini titizlikle yürütmektedir” denildi. (DHA)